Alergie, szczególnie te na pokarm, to także powszechny problem u niemowląt. Dziecko może być uczulone nie tylko na białka mleka krowiego, jaja czy pszenicę – nadwrażliwość mogą powodować również pospolite warzywa, owoce czy dodatki do żywności. Warto wiedzieć, jakie czynniki sprzyjają rozwojowi alergii i kiedy dziecko może być na nią szczególnie narażone, aby z odpowiednią uważnością wprowadzać nowe składniki do jego diety.
Czy można w jakiś sposób ocenić ryzyko wystąpienia alergii u dziecka?
Tak, aby ocenić ryzyko wystąpienia alergii, należy zadać pytania:
- Czy ktoś z najbliższej rodziny dziecka (rodzice, rodzeństwo) ma rozpoznaną alergię?
Należy zwrócić również uwagę na czynniki środowiskowe:
- Czy w trakcie ciąży mama musiała stosować antybiotykoterapię?
- Czy ciąża zakończyła się przez cesarskie cięcie?
- Czy dziecko po urodzeniu karmione było w sposób mieszany lub wyłącznie mlekiem modyfikowanym?
- Czy dziecko przyjmowało antybiotyki we wczesnym okresie życia?
Jeśli dziecko ma krewnych pierwszego stopnia ze zdiagnozowaną alergią wzrasta u niego ryzyko alergii. Dodatkowo w przypadku odpowiedzi „tak” na jedno lub więcej stwierdzeń dotyczących czynników środowiskowych występuje ryzyko zaburzeń mikrobioty przewodu pokarmowego u dziecka – a co za tym idzie, wzrasta też ryzyko alergii.
Moje dziecko jest w grupie ryzyka, co mogę zrobić?
Jeżeli dziecko znajduje się w grupie ryzyka wystąpienia alergii pokarmowej, warto pamiętać o poniższych wskazówkach:
- Należy je wyłącznie karmić piersią przez 6 pierwszych miesięcy życia i kontynuować karmienie piersią tak długo jak chce tego matka i dziecko, przy jednoczesnym rozszerzaniu diety.
- Jeśli karmienie piersią jest niemożliwe, po konsultacji z lekarzem można zastosować mleko o obniżonej alergenności, czyli tzw. mieszankę hipoalergiczną (HA).
- Wprowadzanie nowych produktów, tak jak u dzieci nieobciążonych ryzykiem alergii, powinno nastąpić między 17. a 26. tygodniem życia niemowlęcia.
- Warto pamiętać, że w przypadku braku objawów alergii nie ma wskazań do modyfikacji schematu żywienia w trakcie rozszerzania diety dziecka i unikania jakichkolwiek produktów, w tym tych potencjalnie alergizujących, jak jaja, gluten czy ryby.
- W razie niepokojących objawów pojawiających się po spożyciu nowych pokarmów należy skontaktować się z lekarzem.
Mikrobiota – co to takiego i dlaczego ten termin tak często pojawia się w kontekście alergii?
Termin mikrobiota określa mikroorganizmy (przede wszystkim bakterie) zasiedlające organizm człowieka, w tym głównie, ale nie wyłącznie, przewód pokarmowy. Około 70-80% komórek układu odpornościowego znajduje się właśnie w jelitach, a na kształtowanie się mikrobioty w okresie 1000 pierwszych dni życia dziecka wpływa wiele czynników, jak sposób karmienia niemowlęcia, czy czynniki środowiskowe. Jelita i ich mikrobiota odgrywają kluczową rolę w rozwoju i funkcjonowaniu układu immunologicznego, a tym samym także w zapobieganiu występowania alergii. Proces dojrzewania tego układu zależy w dużej mierze od rodzaju drobnoustrojów, czasu kolonizacji oraz sposobu karmienia dziecka.
Co może zaburzyć wciąż rozwijającą się mikrobiotę dziecka?
Nawet krótkotrwałe stosowanie antybiotyków prowadzi do zmiany składu i liczebności drobnoustrojów zasiedlających przewód pokarmowy. Wiąże się to z dwukrotnie wyższym prawdopodobieństwem wystąpienia astmy4. Ocenia się także, że przyjście dziecka na świat poprzez cesarskie cięcie zwiększa u niego ryzyko alergii o 30%.
Na kształtowanie się mikrobioty we wczesnym okresie życia wpływają również inne czynniki środowiskowe, np. pobyt w oddziale intensywnej opieki medycznej czy zanieczyszczenia środowiskowe. Szacuje się, że te ostatnie, w tym palenie tytoniu, mogą zwiększać ryzyko infekcji dróg oddechowych przebiegających z obturacją (świsty) nawet o 20%3. O wystąpieniu alergii na pokarm decydują także czynniki genetyczne. Rozpoznanie alergii u rodziców bądź u rodzeństwa jest czynnikiem ryzyka wystąpienia alergii na pokarmy u dziecka.
Jak dbać o prawidłową mikrobiotę i obniżyć ryzyko wystąpienia alergii?
Obniżenie ryzyka alergii możliwe jest m.in. poprzez przywrócenie prawidłowej mikrobioty jelitowej. Badania wykazały, że mikrobiota dzieci, które rozwiną w przyszłości choroby alergiczne, w porównaniu z mikrobiotą zdrowych rówieśników, charakteryzuje się mniejszą bioróżnorodnością, czyli mniejsze zróżnicowanie drobnoustrojów bytujących w jelicie. Jednym z najlepszych sposobów na przywrócenie prawidłowej bioróżnorodności mikrobioty jelitowej jest odpowiedni sposób żywienia dziecka.
